Sûkerei (Cichorei).
De Sûkerei is in middelhege plant. Der sitte net safolle blêden oan. De stâlen binne fertakke en binne frij taai. De stâlen binne ek behierre en der sit ek molkesop yn. Op de grûn sitte de blêden yn in rozet, krekt sa as by de Hynsteblom.
De blommen binne prachtich moai himelsblau,binne in pear sintimeter yn trochsnee en besteane út sa'n tsien oant tweintich smelle lintblomkes. De blommen geane moarns iepen en middeis geane se wer ticht. Yn 'e grûn sit in frij lange pinwoartel.
De echte wylde Sûkerei komt foaral by de grutte rivieren en yn Súd-Limburch foar. Fan oarsprong komt de Sûkerei út it súden, by de Midslânske See wei.
Ek wurdt dizze plant kweekt en de Sûkerei dy't men hjir en dêr by de wegen lâns stean sjocht binne ferwyldere planten.
Yn it noarden fan Fryslân is de Sûkerei ek in protte boud. Dat gyng dan om de woartels. Dy waarden nei it sûkereifabryk brocht en dêr droege en roastere op de iesten.
Dy droege roastere woartels waarden dan meald en brûkt as kofjesurrogaat. It bliek wol echt surrogaat te wêzen, want it hat it nea winne kind fan de echte kofje. Yn de earste wrâldkriich wie der in oplibjen fan de bou, mar nei dy tiid wie de delgong wer.
Yn de omkriten fan Brussel waard de Sûkerei ek boud. Dêr fûn men sa'n 150 jier ferlyn út dat as men de woartel wer plante en der foar soarge dat de sprút net boppe de grûn kaam, de sprút moai wyt bleau: it Brussels-lof. Dat neame wy no meastal Wytlof.
De Latynske namme fan de wylde Sûkerei is Cichorium intybus. De "Kofje-Sûkerei" en de "Wytlof-Sûkerei" binne kweekte ûndersoarten.
In oare "Sûkerei" is de Cichorium endivia; dat is ús Andyvje. As de Andyvje trochsjit lykje de plant en de blommen krekt op de Sûkerei.
Oeds Hoekstra, Burgum.
foto links: blom van de wylde sûkerei.
