Kwelderkrûd en Seekoal (Zeekraal en Zeekool).
In pear jier lyn wiene wy mei ús kampearweintsje yn Frankryk. Oan de sékant yn de buert fan Normandië stienen wy op in parkearplak yn in lyts stedsje. Der wie dêr in hiel grut ferskil tusken leech en heech wetter.
Wy seagen doe by leech wetter twa manlju mei âlde fytsen út it slyk wei kommen. It wiene frouljus fytsen en op it frame, op de trapers leine grutte sekken. En dy sieten grôtfol. Wat soe dêr yn sitte!
De sekken waarden lege yn kisten by it haventsje. It wie kwelderkrûd. Mei in plat skepke mei “tosken” waard it kwelderkrûd yn de slykfjilden ôfsnien.
It kwelderkrûd is in sâltplant. Oare planten geane dea fan it sâlt, kwelderkrûd hat it sâlt nedich. It is in Ienjierrige plant, dus elk jier komt der wer in nije generaasje. De plant yn syn gehiel liket wol wat op in
lyts grien krystbeamke (10 – 30 sintimeter).
De sydtûkjes sitte krúslings oan de haadstâle. De blêden binne eins mar dikke fleizige skobben. Yn’e hjerst feroaret de griene kleur yn giel en brún-read. It kwelderkrûd groeit foaral bûtendyks op it sâlte slyk. Op inkele plakken ek yn it binnelân, mar dan moat de grûn dêr al sâlt wêze.
Sa is it bygelyks ek by de Klaarkamstermar by Rinsumageast. Dêr is de grûn sâlt fan de sâlte kwel. Kwelderkrûd, séaster en ek oare sâltplanten fiele har dêr wol thús.Troch feroaring yn de bemealling hat it in skoft minder sâlt west, mar nei 1970 is it wer sâlter wurden en binne de sâltplanten der ek wer.
Wêrom hellen dy Frânsen dat kwelderkrûd fan it slyk; dat wurdt brûkt as griente. Dat wurdt hjir by ús no ek al dien. Yn Seelân kin men by de grienteman en yn de super faak wol kwelderkrûd keapje. It is frij djoer,
sa’n twa euro foar 100 gram. It wurdt brûkt as griente en ek wol as slaad. It wurdt tsjintwurdichek al ferboud.
De seekoal is ek sa’n sâltplant. Dy hat him de lêste jierren yn Nederlân útwreide. Sa’n 40 jier lyn is ek op de ôfslútdyk fûn, dêr groeit er no ek al op aardich wat plakken. Op Texel wurdt er ek al ferboud.
Frâl de jonge stâlen moate tige lekker wêze. De âlde blêden binne eins net foar de konsumsje geskikt.
De seekoal is in tige foarse plant mei grutte blêden, dy binne keal, mar der sit in blau waas oerhinne. Yn de bloeitiid hat er in protte wite blommen.
Dit binne dus eigentlik twa nije grienten dy’t yn opkomst binne.
Oeds Hoekstra, Burgum.
foto links: seekoal.
