De blauwborst.
Eerder schreef ik een verhaaltje in Fjildpraet over het roodborstje. Zo goed de roodborst bij (bijna) iedereen bekend is, zo onbekend bij de meeste mensen is de blauwborst. Daarom hier een kleine introductie.
Onmiskenbaar is de prachtig felblauwe keel en bovenborst van het mannetje, met daaronder een oranjebruine band. In het midden van dat prachtige blauw verschijnt een grote witte stip wanneer hij zijn keel opzet, zoals b.v. bij het zingen. Bij blauwborsten uit Scandinavië verschijnt echter een oranjerode stip.
Vandaar dat “onze” blauwborst eigenlijk "witgesterde blauwborst" heet en die noordelijke ondersoort de "roodgesterde blauwborst".
In tegenstelling tot de roodborst, verschillen mannetjes en vrouwtjes duidelijk van verenkleed. Het vrouwtje heeft geen blauwe keel en borst, hooguit een paar blauwe streepjes aan de zijkanten van de keel. De jonge vogels hebben de eerste weken een zwart gespikkeld verenkleed. Wat ze allen echter gemeen hebben is de prachtig rode staart, althans de buitenkanten daarvan, die erg opvallen wanneer ze voor je uitvliegen.
Maar wanneer vliegen ze voor je uit en vooral waar?
De blauwborst is een echte trekvogel die overwintert rond de Middellandse zee. Vooral Spanje is een favoriet overwinteringsland. Maar ook trekken ze naar het noorden van Afrika.
Begin april zijn ze weer terug in onze streek. Ze leven vooral in moerasgebieden met veel riet en struiken.
Zo'n 30 jaar geleden kwamen ze in Nederland slechts nog voor in de Biesbosch. Met het ontstaan van de IJsselmeerpolders, meer eigenlijk het ontstaan van de randmeren daaromheen, zoals Naardermeer, Ketelmeer en de Oostvaardersplassen, ging het ineens een stuk beter met dit fraaie zangertje. In Friesland verscheen hij dan ook midden tachtiger jaren langs de IJsselmeerkust, zoals Makkumer- en Workumerwaard.
Uiteraard ontdekten ze het Lauwersmeer en zijn nu bijna algemeen in elk moerassig deeltje in Nederland.
Dus zingen ze hun fraaie lied (veel imitatie van andere soorten) ook in het Driesumermeer waar ik regelmatig tracht vogels te vangen voor wetenschappelijk onderzoek.
Een bevoorrecht mens ben je wanneer je regelmatig zo'n beestje in je hand kunt en mag houden. In dit gebied broeden jaarlijks enkele broedparen blauwborst. Meestal 2 broedsels per seizoen met 4-6 eitjes per keer. Hun voedsel bestaat uit insecten, kevertjes, slakjes e.d.
De vogels zijn behoorlijk plaatstrouw, wat blijkt uit de terugvangsten van geringde exemplaren. Jaren achtereen komen ze terug naar dezelfde plek.
Tussen eind augustus tot eind september trekken ze naar het zuiden. Zoveel mogelijk langs moerasgebieden, door naar Spanje. Zo werd eentje “van mij” gevangen door een collega-ringer bij Kamperhoek en afgelopen herfst werd eentje teruggevangen bij Zaragoza in Spanje. Misschien vang ik dat vogeltje ooit weer terug in het Driesumermeer. Dus blauwborsten zijn door hun leefwijze en toch wel geringer aantal, veel minder te zien door “het grote publiek” dan roodborsten. Vandaar ook die onbekendheid.
Maar de echte vogelaars die 's ochtends vroeg er op uit trekken en b.v. naar het Lauwersmeer gaan om daar te “spotten”, zullen wel eens een zingend exemplaar gezien hebben. Zij zitten dan meestal in het topje van een lage struik te zingen en laten zich dan mooi bewonderen.
Na veel slechte berichten over teruglopende aantallen van b.v. weidevogels, is het een fijne constatering dat het deze vogelsoort zo goed gaat.
Ook zo vlakbij in het Driesumermeer is dit een feit. De gevangen blauwborsten vanaf 1998 lopen dan ook gestaag op. Alleen in 2000 was het hier, door de extreem hoge waterstand, een matig blauwborstenjaar.
Op het moment van schrijven (1 juli) is het aantal gevangen in 2003 al 5 oude en 5 jonge vogels, zodat dit jaar waarschijnlijk een echt succesjaar zal worden. Let wel dat ik slechts een deel van de populatie vang.
Hopelijk is de blauwborst door dit verhaaltje een stukje bekender geworden bij de lezers. Echt tussen de huizen in het dorp zullen ze wel nooit komen, dus voor wie ze echt wil bewonderen en wil leren kennen, zal een vroege wandeling in het voorjaar naar of door een natuurgebied noodzakelijk zijn. Is nog gezond ook en bovendien zijn er dan vele andere vogels, klein en groot, die zich laten zien en vooral ook horen.
En dat helemaal gratis en zo dichtbij. Wat is het buitenleven toch aangenaam! Half juni de zon zien opkomen door de mistflarden, zo rond halfvijf in de ochtend. Geen mens te zien, alleen een kerktoren en een opgefokte haan doen aan mensen denken.
- Maar al ruim daarvoor, zingt het hele koor.
- De blauwborst en de karekiet, wie nu niet geniet.
- Heeft of geen gehoor, of ligt nog op één oor………..?!
Harry de Boer.
foto links: roodgesterde blauwborst. foto: Rollin Verlinde.
