Reigers.
Deze keer wil ik graag wat vertellen over de reigersoorten in onze contreien. Iedereen kent wel de Blauwe Reiger, de meer of minder geliefde vogel die vaak langs de slootkant te zien is. Dol op vissen, maar ook niet vies van muizen of kuikens. Eén van de weinige dieren die zelfs mollen eet! Het velletje van mollen is ontzettend taai en moeilijk verteerbaar.
De blauwe reiger beschikt echter over zo’n sterk maagzuur, dat zelfs mollen worden verteerd. Dit sterke maagzuur zorgt er helaas ook voor dat de bomen waar deze vogels in nestelen, op den duur doodgaan door de zure uitwerpselen. Een reigerpoepje op je kleding betekent meteen een onherstelbare schade aan broek of jas. Loop dan ook nooit in het voorjaar onder bomen waar een reigerkolonie huist.
Kolonie ja, want de meeste reigers broeden lekker gezellig bij elkaar in de toppen van oude hoge bomen. Liefst ook nog in mooie wandelparken zoals in de Trynwâlden in Stania State en bij de Klinze. Al heel vroeg in het voorjaar leggen ze hun blauwgroene eieren.
Door het onderlinge gekissebis vallen hun nesten meteen op. Ze hoeven dan ook niet stiekem te broeden, want er is toch niemand die hun nesten leeg komt roven. Veilig op grote hoogte en gewapend met hun vlijmscherpe snavels tegen kraaien.
Vroeger waren ze schuwer, maar omdat mensen steeds meer eetbaar afval achter lieten, zijn ze tegenwoordig ook in steden volop aanwezig. En omdat er daar ook ’s winters voedselaanbod is, is hun drang om ’s winters naar het zuiden te trekken een stuk afgenomen.
De meeste blauwe reigers trekken helemaal niet meer weg. Dat betekent ook meteen dat een strenge winter slachtoffers eist.
Mensen die een leuke vijver in de tuin hebben, met mooi gekleurde vissen, zullen niet blij zijn met deze vogelsoort. Maar je kunt het zo’n beest toch niet kwalijk nemen dat ze op die gemakkelijke prooien afkomen.
Een veel schuwere reiger is de Purperreiger. Deze komt in aantal veel minder in Friesland voor en zie je alleen in grotere moerasgebieden, zoals de Alde Feanen en soms ook bij de Houtwiel. Maar elders in Nederland, b.v. in de Nieuwkoopse Plassen, heb je kolonies van meer dan 100 broedparen.
Mooier van kleur en iets kleiner dan de blauwe reiger. Deze soort zit ’s winters wel lekker in het warme Afrika.
Een reigersoort die het hier bij ons ook goed doet is de Grote Zilverreiger. Een zeer opvallende vogel, zuiver wit van kleur en in de verte gemakkelijk waar te nemen. Steeds minder schuw zoekt hij zijn voedsel, ook in onze polders. Soms samen met zijn evengrote blauwe neef. Ook gek op muizen, kikkers en visjes.
Vaak lopend met gestrekte hals, waardoor hij groter lijkt. Inmiddels broedend in Nederland in grote natuurgebieden zoals de Oostvaardersplassen en ook in klein aantal in het Lauwersmeer. Vooral in de herfst, wanneer de sloten worden gehekkeld, zie je soms wel tien tegelijk. Ook in de winter verblijven ze hier in flinke aantallen.
De Kleine Zilverreiger zie je hier heel zelden, maar op de Waddeneilanden des te meer. Ze broeden daar tussen de lepelaars. Een stuk kleiner dan de drie hiervoor genoemde reigersoorten. Kenmerkend zijn de lange sierveren die ze in de broedtijd op hun rug dragen. Zij overwinteren ook in Afrika.
Belangrijk voor de reigersoorten is schoon water en dus veel voedsel. Vooral in moerasgebieden, waar ook voldoende beschutting is. Een goed voorbeeld daarvan is de Roerdomp. Met zijn prachtige schutkleur is hij amper te zien tussen het riet. Helaas gaat het nog steeds niet goed met deze kwetsbare soort, hoewel de daling in aantal niet verder lijkt door te zetten. Een deel trekt weg naar het zuiden, maar de meesten blijven hier ’s winters, waardoor in strenge winters veel slachtoffers vallen. Omdat ze erg schuw zijn, zijn ze ook moeilijk bij te voeren.
Dan hebben we hier nog de zeldzame Kwak en de nog zeldzamere Woudaap, die mondjesmaat weer in Nederland broeden. Ook al in het Lauwersmeer. Daarnaast zijn er nog enkele soorten die sporadisch in ons land worden gezien, zoals de Koereiger en de Ralreiger. De laatstgenoemde zag ik ongeveer 10 jaar geleden nog bij het Driesumermeer. Niet groter dan een grutto! Het Woudaapje is nog beduidend kleiner!
Omdat de waterkwaliteit de laatste tientallen jaren aanzienlijk is verbeterd, lijkt een mooie toekomst voor deze mooie vogelsoorten weggelegd. Vooral in het waterrijke Fryslân en dus ook in onze buurt. Met name het aantal zilverreigers (grote en kleine) is vanaf 2000 spectaculair gestegen in Nederland.
Voor de vijverbezitters nog geen paniek, want tot nu toe is alleen de blauwe reiger een bedreiging voor de visjes. Maar ik durf hier wel te voorspellen dat over misschien 25 jaar, ook andere reigersoorten een kijkje in onze tuinen zullen nemen. Maar stel je eens voor: een Kleine Zilverreiger, of een Kwak bij je vijver… Daar offer je toch graag een paar goudvisjes voor op!
Harry de Boer
foto links: de koereiger.
