It reid 1 (het riet).
It reid is in hiel bekende plant, net allinne hjir by ús, mar oer de hiele wrâld. It is in kosmopolyt, dat wol sizze: in wrâldboarger. It reid heart thús yn'e famylje fan 'e gerzen. It is it grutste gers fan ús lân; it kin wol sa'n 3 meter heech wurde.
De blêden fan 'e gerzen ha in blêdskiif dy 't om de stâle sit. De blêden binne sa'n 3 sintimeter breed en kinne wol in heale meter lang wurde. De râne fan 'e blêden is tige skerp; men kin jin der wol yn snije.
De stâle sels is hol en bestiet út lidden en tusken de lidden sit in tuskensket: de knoop. Boppe oan 'e stâle sit in grutte brúnpoarperen oan 't pearse plûm. Yn dy plûm sitte de blomkes en ek in hiele protte hierkes.
Hierkes kinne jo ek fine wêr 't de blêdskiif oergiet yn 'e blêdskie. De measte gerzen ha hjir in tonkje, dat is in lyts flueske.
It reid komt foar yn wetter en sompen, mar ek op oare plakken, as der mar genoch focht is. Ut de sleaten wei wol it him ek wol útwreidzje yn fochtich boulân.
It reid hat yn 'e grûn in woartelstôk en makket yn 'e grûn mar ek boppe de grûn meterslange útrinders. Dy útrinders geane fanút de reidseame it lân en wetter yn en sa wreidet it reid him út.
Yn 'e maitiid, sa yn april komme de earste sprúten te foarskyn en yn augustus is it folslein útwoeksen.
As de wyn oer it reidfjild waait bûgt it reid mei de wyn mei. It bûgt wol, mar brekt net. De bou fan 'e blêden soarget der foar dat de plant net de folle wyn fangt. Wat bart der? As de blêden wyn fange, draaie se allegear mei de wyn mei.
De blêdskie wringt dan om 'e stâle hinne, sadat de blêden fan 'e wyn ôfdraaie kinne. As de hjerst komt ferkleuret it reid; as de sinne der op skynt kin der suver in gouden gloede oer it reidfjild lizze. Prachtich!
De blêden begjinne yn septimber al ôf te fallen, en yn desimber binne de reiden keal. De keale stâlen mei de plûmen bliuwe dat stean oan 't de reidsnijer komt. It oare jier kin dan de syklus wer opnij begjinne.
Oeds Hoekstra, Burgum.
