Bûtergieltsje (speenkruid).
Dit is ien fan de earste blomkes dy't yn 'e maityd bloeie. De earste moaie glimmende giele blomkes kinne we al yn maart sjen. De bloeitiid duorret oan't yn maaie.
In sleatswâl kin der alhielendol giel fan wêze. De giele blomkes steane op aardich lange stâlen. Der sitte meastal acht (soms in pear mear) giele blêdsjes oan in blomke. Under dy giele kroanblêdsjes kinne we trije tsjelkblêdsjes fine. De blêden binne glânzjend grien en binne hertfoarmich. de ûnderste stâlen binne it langste, sa kinne alle blêden maksimaal fan de sinne profetearje.
Yn'e grûn sitte de woartelknoltsjes. fan de stoffen dy't dêr yn sitte kin de plant yn'e maityd fluch groeie. troch de flugge groei wurde al de stoffen út dat knoltsje opbrûkt. Sa gau as der wer genôch grien blêd foarme is ûntsteane der wer nije knoltsjes. yn inkelde woartels wurde wer reserve stoffen opslein en sa ûntsteane dan wer nije knoltsjes foar de kommende maityd.
De blommen foarmje gjin sied; hoe sit it dan mei it fermannichfâldigjen? No, yn'e oksels fan de ûnderste blêden sitte knopkes dy't útgroeie ta knoltsjes: de okselknoltsjes.
As de plant ôfstjert folle dizze okselknoltsjes op'e grûn en komme der lytse woarteltsjes oan. As de woarteltsjes yn'e grûn sitte, krimpe se wat en lûke it knoltsje ûnder de grûn. Der kin dan wer in nij plantsje út groeie. yn Ikkerwâld waarden de bûtergieltsjes eartiids ek wol kloatsjes of kikkertskloatsjes neamt.
Is dy namme noch wol yn gebrûk?
Oeds Hoekstra, Burgum.
