.... een prachtig schouwspel van een steeds groter aanzwellende wolk, die constant in beweging is en daarbij zeer scherpe bochten maakt.
De Spreeuw.
Wie kent niet de spreeuw? Sturnus vulgaris, oftewel Protter. Eén van de bekendste vogels en voorkomend in grote getale. Door sommigen geliefd, door anderen gehaat. Waarom gehaat? Meestal eigenbelang. Eigenbelang vanwege die met veel toewijding gekweekte bessen of die overheerlijke, bijna rijpe kersen. Die waren voor eigen consumptie bestemd. Maar toen kwam er een grote groep spreeuwen en weg, foetsie, alle kersen, binnen een kwartier. Daar word je niet vrolijk van.
Maar een spreeuw is ook heel nuttig. Tachtig procent van het voedsel dat een spreeuw zijn/haar jongen opvoert bestaat uit emelten, de larven van de langpootmug, die grote schade kunnen aanbrengen in gras- of andere velden met gewas. Zo heeft de universiteit van Wageningen eens rondom een boerderij ruim 300 nestkasten voor spreeuwen opgehangen. De boer aldaar had jaarlijks vele kilo's bestrijdingsmiddelen nodig om te voorkomen dat zijn akkers helemaal kaal werden door die emelten.
Toen de nestkasten grotendeels waren ingenomen door de spreeuwenfamilies, had deze boer helemaal geen gif meer nodig. Een mooi staaltje van gebruik maken van
natuurlijke arbeidskrachten. Net zoals in de glastuinbouw steeds meer dieren worden ingezet ter bestrijding van andere schadelijke dieren. Bijvoorbeeld lieveheersbeestje en sluipwespen tegen (wol)luis.
Maar niet iedereen houdt van spreeuwen. Architecten en bouwbedrijven zorgen er zelfs voor dat deze vogels geen nestplaatsje meer kunnen vinden onder de dakpannen. In nieuwbouwwijken zie je geen spreeuw meer gezellig kwetteren op de naad van een huis. Daar hoort het mannetje zijn mooiste lied te zingen voor zijn vrouwtje. Nog gezelliger wordt het wanneer er meerdere spreeuwen aan het kwetteren zijn. Tegenwoordig lopen de aantallen spreeuwen snel achteruit. Vaak veroorzaakt door het gebrek aan woonruimte. Net als mensen komen ze op wachtlijsten voor een huurwoning. Pas als er eentje dood gaat, komt er weer ruimte vrij.
Toch is de spreeuw een interessante vogel. Ik verzeker jullie dat wanneer de spreeuw een heel zeldzaam vogeltje was, hij veel meer bewonderd zou worden om zijn kleuren en zijn bedrijvigheid. Altijd in de weer, vaak in grote groepen. Tijdens het zingen klapperen ze onophoudelijk met de vleugels. Ze kunnen best mooi zingen en kunnen ook allerlei andere vogels imiteren. Zo dacht ik eens een grutto op het dak te horen! Waarschijnlijk hebben ze er ook nog lol in om ons voor de gek te houden.
Bewondering ook voor hun kleurenpracht. In het voorjaar kleurt hun donkere snavel ineens geel. Hun doffe winterkleed schijnt ineens groenpaars. De jongen zijn eerst heel saai bruin van kleur, maar in de herfst krijgen ook zij een mooi verenpak.
Gezellige vogels die na de broedtijd in grote groepen de nachten doorbrengen. Vaak in grote rietvelden. Groepen van tienduizenden, ja zelfs van enkele honderdduizenden, overnachten zij gezellig dicht op elkaar. Maar voor ze in de schemer het riet induiken, vliegen ze eerst in kleinere groepen uit de verre omtrek naar die slaapplaats toe. Onderweg sluiten steeds meer van die groepen aan en wordt het een
prachtig schouwspel van een steeds groter aanzwellende wolk, die constant in beweging is en daarbij zeer scherpe bochten maakt. Ongelooflijk hoe zij, zo dicht op elkaar vliegend, allemaal tegelijk zwenken en keren. Minutenlang zijn ze zo bezig, het is één van de mooiste wonderen in de natuur. Wanneer ze dan eindelijk het riet ingaan, keuvelen ze nog een tijdje gezellig met elkaar.
Al vroeg in de ochtend zijn ze weer wakker en beginnen meteen weer te kwetteren. Tot op een gegeven moment de groep opvliegt uit het riet.
Ik heb daar een aantal keren midden tussen gestaan en kan je vertellen: horen en zien vergaat je op zo'n moment. Een collega die eens mee was, werd gewoon doodsbang. Het daglicht dat er nog maar net is, verandert acuut weer in complete duisternis en het oorverdovende lawaai van al die duizenden opstijgende spreeuwen overstemt met gemak het geluid van een laagvliegend gevechtsvliegtuig. In hooguit een halve minuut zijn ze allemaal vertrokken en wordt die grote wolk daarna steeds kleiner, doordat kleinere groepen weer verschillende kanten opgaan naar hun “eigen” omgeving. Dit fenomeen vindt in de nazomer/herfst plaats. Daarna trekken de meeste van “onze” spreeuwen weg naar Engeland en Frankrijk om daar te overwinteren.
Hun plaats wordt echter weer ingenomen door spreeuwen uit het Noorden en Oosten van Europa. Ringonderzoek heeft aangetoond dat veel spreeuwen uit Rusland, Letland, Estland en Litouwen hier de winter doorbrengen. Wel in kleinere groepen en dus minder opvallend. Wanneer het hier ook flink wintert komen ze wel op tuinvoederplaatsen. In tegenstelling tot bv. merels, maken zij onderling geen ruzie. Ze zijn erg sociaal, mensen kunnen hier nog veel van leren. Eerlijk zullen ze alles delen.
In het voorjaar zijn onze eigen spreeuwen weer terug en zoeken hun nestplaatsen weer op. Liefst onder een oude dakpan en het liefst met veel soortgenoten in de buurt.
Wanneer je dak geen gaten vertoont en je dat ook graag zo wilt houden, is het aan te bevelen om enkele simpele nestkasten op te hangen. Waar maakt niet zoveel uit, liefst enkele bij elkaar in de buurt, zodat ze lekker gezellig met hun buren kunnen kwetteren. Want dat hoort bij spreeuwen. Gezelligheid. En daar wordt je vrolijk van. Dat is de spreeuw: gezellig, vrolijk en een beetje ondeugend.
Graag zou ik iedereen willen aanraden om de spreeuwen in je buurt eens nauwkeurig te volgen. Wellicht krijg je dan (meer) respect voor deze vogels en word je er zelfs vrolijk van. En….. heel misschien gun je ze dan zelfs jouw lekkerste kersen!
Harry de Boer.
foto links: eieren van de spreeuw.
