Kwikstaarten.
Deze keer iets over kwikstaartjes, oftewel boumantsjes. Die bouw staat dan voor bouwland, of ook wel moestuinen. Dat suggereert dat deze vogels vooral in akkerbouwgebieden voorkomen. En dat klopt ook wel zo ongeveer. Maar ook op weidegrond, zoals bij ons in de smûke Wâlden worden genoeg witte kwikstaarten gezien.
Gele kwikstaarten zie je al heel wat minder. In het voorjaar zie je ze nog wel eens op hun trek naar het noorden, maar broeden doen ze in onze weilanden nog maar zelden. In de kleistreek komen ze nog wat meer voor.
Zij hebben hun nesten vaak gewoon midden in het weiland op de grond, of aan de slootkant.
Witte kwikstaarten komen meer tussen de mensen. Hun nesten kun je bijna overal aantreffen, maar wel meestal in de buurt van een grasveld of aangrenzende weilanden. Zij zoeken hun voedsel dan ook op de grond en in het gras.
Zelden zie je kwikstaartjes in bomen zitten. Wel op paaltjes of andere uitkijkpostjes. Hun staartjes gaan bijna altijd op en neer, vandaar hun Nederlandse benaming, in sommige Friese streken worden ze ook wel Boumantsje Wipsturt genoemd.
Witte en gele dus. Maar er is nog een kwikstaartensoort die hier wel eens waar wordt genomen, de grote gele kwikstaart (winterboumantsje). Zij broeden in Nederland nog in het zuidoosten van het land.
Deze kwikstaart heeft wel de langste staart van deze 3 soorten. Verder is ie weinig groter dan een witte of gele kwikstaart.
In april ving ik er eentje aan de slootkant bij ons voor huis. Schitterende vogel, de onderdelen zo geel als van een kanarie en de bovenkant op een witte kwikstaart gelijkend. Voor mij een nieuwe vangsoort, inmiddels de 87e soort die ik heb geringd in Dantumadeel.
Als ik dan naar de vleugellengtes van deze 3 soorten kijk, dan zie ik dat die van de witte varieerden tussen de 84 en 91 mm, die van de grote gele 84 mm was en die
van de gele het kleinst, 81 mm.
Dus die lange staart maakt hem groot. Deze soort zie je bijna altijd in de buurt van water. Beekjes, stroompjes, maar ook bij vijvers en zit in tegenstelling tot zijn familieleden wel in bomen. De Friese benaming zegt iets over wanneer zij het vaakst worden gezien in Friesland, dus in de wintermaanden.
Enkele witte kwikken ving ik in het Driesumermeer en in onze tuin te Damwoude, maar ook bij de zandopslag te Steenendam. Op die laatste plek ving ik ook de gele kwik.
Verder worden in Nederland wel eens Rouwkwikstaarten en Engelse gele kwikstaarten gezien. Dat zijn ondersoorten die op het Britse land een iets andere kleur hebben ontwikkeld. De rouwkwikstaart is veel donkerder dan onze witte kwik en de Engelse gele heeft ook een gele kop, in tegenstelling tot onze gele kwik, die is grijs.
Kwikstaarten zijn echte trekvogels. In de winter horen hier geen witte en gele kwikken meer te zijn, hoewel met die steeds zachtere winters zullen er vast al enkele zijn die het er op wagen om hier te blijven. Ze trekken naar de landen rondom de Middellandse zee, vooral Spanje en Marokko.
Parmantige vogeltjes die deftig door het gras stappen, hun pootjes hoog optrekkend en hun staartjes onophoudelijk op en neer wippend. Ze lijken daardoor altijd vrolijk.
In de herfst zie je ze vaak in groepjes op geasfalteerde binnenweggetjes. Op het door de zon verwarmde asfalt zitten vaak vliegen, waar ze achteraan hollen.
Ook bekend is van de witte kwik dat ze soms in heel grote groepen bijeen komen om te slapen. Dat is dan ook weer op of vlak voor de grote trek naar het zuiden.
Altijd vrolijke vogeltjes, nooit eens een slecht humeur zo lijkt het. Maar ja, zo'n vogeltje heeft ook niet al te veel sores aan zijn of haar hoofd. Ze leven bij de dag, voedsel zoeken en uit de klauwen van een roofdier blijven, dat zijn de voornaamste bezigheden.
Geen zorgen over de hypotheekschuld, geen kapotte wasmachine en zodra de kinderen het huis uit zijn, geen zorgen meer om hen.
Sommige mensen leven ook zo onbezorgd. Zij krijgen geen burn-out, worden niet overspannen en de grijze haren schijnen pas veel later te komen. Vogels krijgen ook geen grijzere veren wanneer zij ouder worden.
Ik ringde onlangs mijn 15.000ste vogel in Dantumadeel, en daarbij enkele behoorlijke bejaarde vogels, maar er zat geen enkele grijsaard tussen. Om jaloers op te worden!
Vrolijkheid schijnt bovendien ook erg gezond te zijn, dus doe als de kwikstaarten. Carpe diem!
Harry de Boer.
foto links: de witte kwikstaart.
