Wilde (krak)eend.
Ieder van ons kent wel de Wilde eend. In elke sloot of park zie je ze wel. Het gaat echter niet zo goed met onze wylde einen. Langzaam maar zeker daalt hun aantal in Nederland en ook in de wâlden zie je ze veel minder dan zo'n 25 jaar geleden.
Waar dat door komt? Deels is het een weidevogel en met de meeste weidevogels gaat het niet goed, door b.v. veranderde landbouwmethoden en ook door de opkomst van de vos. Nesten die niet in de slootkant liggen, maar midden op de akkers, worden vaak door cyclomaaiers verorberd. Vaak inclusief de broedende eend, want zij denken dat wanneer zij zich goed verstoppen, ze wel veilig zullen zijn. De boer ziet ze dan ook niet, met alle gevolgen van dien.
Wilde eenden nestelen ook wel op veiliger plekken, zoals midden in dorpen en steden. Die laten zich graag door mensen voeren en zijn ook veel minder schuw. De eenden die tussen huizen broeden, zijn vaak het meest succesvol wat het broeden betreft, want daar zijn geen cyclomaaiers en vossen.
Deze “huiseenden” voelen zich daarom zo veilig, dat ze veel minder waakzaam zijn en daardoor hun kroost minder goed beschermen. Dat resulteert dan weer in groot verlies van jongen. Zelden zie je een dorpseend meer dan 4 jongen grootbrengen, terwijl de echt schuwe eenden in de buitengebieden vaak wel een stuk of 7 jongen grootbrengen.
Terwijl het aantal wilde eenden dus afneemt, neemt het aantal Krakeenden in onze contreien toe. Op zich vreemd, want deze 2 soorten lijken heel veel op elkaar. De vrouwtjes zijn moeilijker te onderscheiden van de wilde eend dan de mannetjes.
Vrouwtjes hebben een geel/oranje snavel die lichter van kleur is dan die van wilde eenden. Zeer kenmerkend bij beide geslachten krakeend, ze hebben een witte “spiegel” in de vleugel, waar wilde eenden een blauwe spiegel hebben. Vooral bij het opvliegen goed te zien, evenals hun lichtere buik.
Mannetjes krakeenden zijn meer grijs dan “wilde woerden”, hebben geen groene kop, maar grijsbruine, geen witte halsband en hun achterste is opvallender zwart. Zij gedragen zich meer als echte (schuwe) wilde eenden en broeden in rustige polders en natuurgebieden. De wilde eend komt in geheel Europa voor, de krakeend vooral in Oost-Europa.
Vandaar de Friese naam: East-ein. Wie weet dat over 50 jaar hier meer krakeenden zijn dan wilde eenden.
Er zijn wel meer verschuivingen in de vogelwereld. Zo zie je bv. steeds meer Grote Zilverreigers en neemt de Blauwe reiger af in aantal. Ook lopen de aantallen Torenvalk, Boomvalk en Sperwer langzaam maar zeker terug, terwijl de Slechtvalk enorm toeneemt.
Wilde eenden mogen nog bejaagd worden, krakeenden niet. Vroeger werden veel eenden in eendenkooien gevangen, waar ze letterlijk en figuurlijk de pijp uitgingen. Nu worden die grote vanginstallaties vooral gebruikt voor ringonderzoek. Dus in plaats van ze de nek om te draaien, krijgen ze een ring om hun poot.
Uit dat soort onderzoek komen soms verrassende zaken aan het licht. Zo blijken in de winter veel wilde eenden uit verre landen in ons land te verblijven. Ons relatief milde klimaat trekt eenden uit het verre (noord-)oosten naar hier. Ze komen vanuit Rusland, Finland, Zweden en de Baltische staten hier naar toe.
Ook krakeenden vertonen die trekbewegingen. Die lijken van nog verder oostwaarts te komen en te gaan. Die wintergasten komen normaliter niet in onze dorpen en steden, zij blijven op de grote plassen en meren.
Onze dorps- en stadseenden blijven vrijwel hun hele leven op dezelfde plek. Veel van die halftamme eenden hebben ook niet meer het specifieke verenkleed. Verbastering met tamme eenden komt nogal eens voor. Door mensen gefokte eenden, zoals kwakereendjes, ontsnappen wel eens en laten dan een spoor van bonte afstammelingen achter.
Er zijn slechts enkele verbasteringen bekend tussen wilde eend en krakeend. Ik heb meerdere nesten van krakeenden gevonden. De eieren hebben allemaal dezelfde kleur, nl. roomwit. Bij wilde eenden varieert de kleur van echt groen naar vuilwit.
Leuk om tijdens een wandeling of fietstochtje in een natuurgebied eens op te letten. Met een kijker zie je de verschillen beter. Wie weet spreken we over een tijdje over “gewone krakeenden”. Maar het zou wel erg jammer zijn dat onze gewone wilde eend zou verdwijnen, want die zijn eigenlijk wel heel erg mooi. Blijf ze daarom in de winter maar mooi voeren, zodat ze lekker in de buurt gaan broeden. Dan kunnen we ze, samen met hun lieflijke jongen, blijven bewonderen!
Harry de Boer
foto links: de watersnip.
