Vogelaars (18+).
Tegenwoordig wordt op tv en radio heel veel gesproken over seks. Ook in tijdschriften, kranten en internet ontkom je gewoonweg niet aan dit onderwerp. Waar vroeger allerlei taboes golden, wordt nu alles open en bloot uitgelegd of zelfs voorgedaan! Vooral de oudere generatie heeft daar nog wel eens moeite mee. Reclames die steeds meer bloot bevatten of anders wel zinspelen op de erotische kanten van het leven.
Gelukkig(?) bleef Fjildpraet van dit soort onderwerpen verschoond, tenminste tot nu toe…, want graag wil ik het hier eens met jullie hebben over het liefdesleven van onze gevleugelde vrienden.
Vogelaars bespieden vogels om ze te bestuderen en daarbij zien zij, naast allerlei gedragingen, ook de hofmakerij, vleierij en vrijerij van vogels. Trouwens, niet alleen vogelaars zien deze private aangelegenheden, een ieder die dieren houdt krijgt hier mee te maken.
Een kind dat opgroeit op een boerderij heeft al heel wat seks gezien voordat het zelf een relatie krijgt. Een koe die gedekt wordt, een schaap of een konijn, het hoort bij het alledaagse boerenleven.
Daarbij draait het vooral of zelfs alleen maar om de voortplanting. Op een boerderij noemen we dat “fokken” of soms zelfs “vermeerderen”.
Ook in de vrije natuur dient seks vrijwel uitsluitend voor de voortplanting. Zorgen dat je nakomelingen krijgt zodat de soort voor de toekomst blijft bestaan.
Vogels doen het dus amper voor hun plezier, meer uit bittere noodzaak. En daarin gaan ze soms behoorlijk ver. Vooral de zogenaamde zomergasten hebben heel wat over om voor nageslacht te zorgen.
Neem nou de grutto. Die komt in het voorjaar vanuit het verre en warme West-Afrika naar hier (5000 km) om samen met een partner een paar kindertjes te maken, op te voeden tot ze zich kunnen redden, om vervolgens als de wiedeweerga terug te keren naar Afrika.
Dat allemaal binnen een tijdsbestek van minder dan 4 maanden. Haastwerk dus. De rotgans vliegt meestal op 28 mei (alsof ze een scheurkalender gebruiken) van Vlieland rechtstreeks naar Nova Zembla, om daar tussen de laatste sneeuwresten een nest te maken waarin zo snel mogelijk een aantal eieren moet worden gelegd.
Na 4 weken fanatiek broeden, komen de jongen uit en die moeten dan op hun beurt zo snel mogelijk groeien, want begin september gaat het daar alweer flink vriezen, zodat zij dan terug moeten naar Vlieland.
Wanneer een winter te lang duurt, of te vroeg invalt, kan het broedseizoen van de gehele populatie daar mislukken.
Mensen klagen vaak dat ze het zo druk hebben, maar vogels hebben het pas echt druk. En daarom besteden ze over het algemeen weinig tijd aan hun liefdesleven. Uitzonderingen daar gelaten. Maar dat zijn vaak de vogels die hier het hele jaar blijven of niet ver weg trekken. Zij hebben simpelweg meer tijd voor een voor- of naspel. Neem nu bv. de fuut. Prachtige rituelen als voorspel van de uiteindelijke paring. De knobbelzwaan, maar ook de meeste eendensoorten besteden ook redelijk veel tijd aan een voorspel.
Bij zangvogels besteden de mannetjes veel tijd aan het lokken van een vrouwtje of het vaststellen van hun territorium door middel van hun zang, maar hebben ze eenmaal een vrouwtje versierd, dan nemen ze bijna geen tijd voor de paring. Secondenwerk!
De kievitman gaat wel zeer luidruchtig “oer de wjok”, maar treedt het vrouwtje heel snel en stiekem, zo vanuit de vlucht. Geen tijd te verliezen.
Bij vogels wordt het paren treden genoemd, in het fries: trêdzjen.
Bijna alle vogels leven paarsgewijs tijdens de broedperiode. Dus niet te vergelijken met de haan en zijn 5 hennen, welke beurtelings worden bevrucht. Een haan heeft het er maar wat druk mee, maar die kippen blijven ook maar eieren leggen, als je ze tenminste steeds weghaalt.
Bij de vogels wordt meestal gepaard totdat het legsel compleet is en er tot broeden wordt overgegaan.
Maar dan blijkt dat niets menselijks vogels vreemd is, oftewel dat ook vogels vreemdgaan. Jawel, zelfs vogelpaartjes die hun hele leven bij elkaar blijven, blijken op dat gebied toch zo niet zuiver op de graad.
Er worden dan ook best veel buitenechtelijke vogelkindertjes geboren. Een uitgebreid onderzoek bij pimpelmezen heeft uitgewezen dat soms meer dan de helft van de jongen een andere vader heeft!
Uit datzelfde onderzoek blijkt dat de pimpelmannen met het meeste ultraviolet op hun kop, het meest populair bij de vrouwtjes zijn. Die mannetjes, die het meest sterk overkomen, krijgen dus meer jongen dan de wat zwakkere broeders.
Ook dit alles dient weer om de soort en populatie krachtig te houden.
Een boer kiest voor de fok natuurlijk ook een sterke, goed verervende stier. In de natuur blijkt dit gewoon automatisch te gaan. Een mannetje dat boven andere mannetjes uitkomt met zijn zang, is populairder en krijgt meer nakomelingen dan dat mannetje met dat hese piepgeluidje.
Voor de meeste vogels is het seksleven in de zomer alweer voorbij. Na het grootbrengen van de jongen hebben ze alle energie nodig om te gaan ruien. Een nieuw verenpakje om het volgend voorjaar er weer op zijn paasbest uit te zien.
Sommige soorten kunnen daar moeilijk op wachten en gaan na de rui al zo nu en dan testen of alles het weer doet. Zo zie je in de herfst alweer eenden paren, zonder dat de vrouwtjes van plan zijn eieren te gaan leggen.
Waarschijnlijk zijn die paringen bedoeld om de band tussen man en vrouw te verstevigen. Want juist bij eenden is er veel concurrentie. Als een mannetje even van de zijde van zijn vrouwtje wijkt, heb je kans dat een ander mannetje haar inpikt.
Jaren geleden waren mijn vrouw en ik op een korte voorjaarsvakantie in Valkenburg. We zaten in een klein pension aan de rand van het dorp. We hadden uitzicht op een bos. Dat bos werd het Vogelbos genoemd. Dus ik de volgende dag eens op onderzoek uit, maar het aantal vogels dat ik daar aantrof viel mij dik tegen.
Daarop vroeg ik de pensionhoudster waarom dat bos dan wel het Vogelbos werd genoemd. Zij antwoordde met glimmende oogjes dat in het Limburgs met “vogelen” iets geheel anders wordt bedoeld dan vogels kijken.
Met andere woorden; er werd in dat bos door mensen heel wat afgevreeën…!
De (gekke) moraal van dit verhaal is dat vogels en seks dus wel degelijk met elkaar te maken hebben. Heel toevallig(?) werd onze oudste zoon precies 9 maanden later geboren. Of dat van dat Vogelbos kwam?
Het was wel een heel knus en gezellig pensionnetje, waar we 2 nachten langer doorbrachten dan we eerst van plan waren…
Harry de Boer.
foto links: de flamingo.
