De hazzenút (hazelaar).
Doe't ik mei dit stikje foar Fjildpraat begûn, tocht ik: Al wer in jier om, wy skriuwe no
2006. Aanst wurdt it wer maityd. Dan sjonge de fûgels har brulloftslied wer en de
planten begjinne te kommen en wer te bloeien.
De tarieding ta dat bloeien yn 2006 is by in protte planten al begûn yn 2005.
Sa ek mei de hazzenút. Dizze strûk is tink ik de earste bloeier yn it jier. It binne gjin
moai kleurde blommen, mar katsjes. Dizze katsjes binne it foarige jier yn de simmer al
ûntstien en binne stadichoan wat groeid.
Men kin se yn desimber al skoan sjen en yn jannewaris kinne de earsten al bloeie. De manlike katsjes falle it meast op. Dat binne dy lange hingjende katsjes mei in protte giel blommemoal.
Dat blommemoal wurdt sammele troch bijen en holders. It is yn oerfloed makke troch de manlike katsjes.
Oan deselde beam sitte ek de froulike katsjes; dy falle alhiel net op. Ja, men moat der eins om sykje. Op it earste each lykje it gewoane blêdknoppen. Men kin se earst fan de blêdknoppen ûnderskiede as de stimpels, de moalfangers foar 't ljocht komme.
Dy stimpels binne tinne reade triedsjes en komme boppe út dy "knop". Dizze stimpels moatte it blommemoal fan de manlike katsjes op fange. Nei de befruchting groeit út dy "knop" dan de hazzenút, earst is er sêft en grien, letter wurdt er hurd en brún.
Út de blêdsjes fan dy "froulike knop" ûntstiet it omklaaisel fan de nút.
Meastal sitte der in pear nuten byelkoar. As de nuten oan de strûk sitte kin men de
manlike katsjes foar it kommende jier al bêst sjen. De nuten binne tige streksum (voedzaam).
Houteksters, iikhoarntsjes en mûzen sammelje de nuten foar de winter. Se litte ûnderweis wol ris ien falle en se kinne de winterfoarrie ek net altiten werom fine. Sa helpe se mei oan de fersprieding fan dizze strûk.
Oeds Hoekstra, Burgum.
foto links: de hazzenút.
