De skourwoartel (Smeerwortel).
De Skuorwoartel is in algemiene plant ek by ús yn Fryslân. Op de klaai komt er net
safolle foar. Hy groeit faak by wetter, by sleatskanten. En ek op wiete, rommelige,
rûge plakken is er te finen.
It is in plant mei in dikke pinwoartel yn'e grûn. Út dy woartel komme grutte, lange
blêden en in pear dikke stâlen mei blêden. De blêden en de stâlen binne rûchhierrich, de ûnderste blêden ût de woartel kinne soms wol sa'n tritich sintimeter lang wurde.
Letter komme de blommen ek oan dy stâlen.
De blomstâltsjes binne eins in bytsje oprôle; de ûnderste blomkes bloeie it earst, de boppeste oan'e stâltsjes it lêst. Der binne planten mei blauwe, pearse, wyteftge en soms gieleftige blommen. De blommen ha de foarm fan buiskes en hingje mei de iepening nei ûnderen ta.
Yn'e krante lêst men faak dat der hjir of dêr dieverij en ynbraak west hat. Dat komt yn'e natûr ek foar! De blomkes ha lyk as oare blommen in stamper, moaltriedden en hunich.
Yn dy buiskes sitte ek lytse feltsjes dy't der foar soargje dat der mar in hiel nauwe trochgong nei de boaiem ta is. Alle ynsekten mei in lange tonge kinne by de hunich komme en as "tank" soargje se dan ek foar de bestowing.
Ynsekten dy't mar in koarte tonge ha, sa as sommige holders (hommels) kinne der net by. Wat dogge se dan? Se bite in gatsje yn it buiske flak boppe de hunich; sa kinne se der wol by!
Dit neamt men: Dieverij mei ynbraak. De blom wurdt dan ek net bestowd troch dizze "dieven".
De latynske namme fan de Skuorwoartel is: Symphytum officinale. Dat officinale hat mei apoteek te meitsjen. De woartels en blêden waarden brûkt yn de genêskunde. Yn it nederlânsk waard er eartiids ek wol "Bottenheil" neamd.
De salve waard brûkt by brutsen bonken, wûnen, blauwe plakken ensfh.
Yn it frysk binne der ek ferskate nammen foar dizze plant, sa as: Skuorblom, Spekwoartel, Smarwoartel, Tongerblêden, Ruchbeest en Kraaltsjeblom. It nederlâns-
ke Smeerwortel en it fryske Smarwoartel ha fansels mei de genêskunde te meitsjen.
Burgum, Oeds Hoekstra.
